فصل دوم محیط های یادگیری مشارکتی
محیط های یادگیری
معمولا با توجه به شیوه تدریس معلمان و جایگاه دانش آموزان در فرایند یادگیری می توان در مدارس و نظامهای آموزشی چند رویکرد را مشخص و از هم متمایز کرد :
1 - رویکرد رقابتی
شعار یک کلاس رقابتی این است که : اگر تو ببری من می بازم و اگر من ببرم تو می بازی . دانش آموزان در این کلاسها به دلایل مختلف با یکدیگر رقابت می کنند ، نمره ، تعیین و شناخته شدن در نظر معلم ، کارهای افتخاری کلاس ( مثل مبصر شدن ) زنگ تفریح اضافه و هر نوع جایزه ای که به نظر معلم برای انگیختن دانش آموزان به کار مناسب باشد ( الیس و والن ، ترجمه رستگار و ملکان ، 1379 ).
بدیهی است در کلاسهای رقابتی برای دانش آموزانی که معمولا یا غالب اوقات بازنده است بسیار سخت است .
2 - رویکرد انفرادی
در این محیط ها هر یک از دانش آموزان با بقیه تفاوت دارد و موفقیت و یا شکست آنان ارتباطی با دیگران ندارد در نتیجه دانش آموز خود مسئول یادگیری خود است . شعار کلاس انفرادی ممکن است چنین باشد : ما همه در این کار تنها هستیم ، دانش آموزان از همکلاسی های خود توقع کمک و حمایت ندارند ، معلم مرجع اصلی آنهاست و این نقص اصلی یادگیری انفرادی است زیرا یادگیری اساسا یک فعالیت اجتماعی است همانطور که پیاژه نشان داد : بیشتر آموخته های مهم ، حاصل تعامل با دیگران است ( رستگار و ملکان ، 1379 ).
3 - رویکرد مشارکتی
در این محیط دانش آموزان از طریق همکاری و مشارکت و در قالب گروهها به یادگیری می رسند و در قبال یادگیری احساس مسئوولیت می کنند . زمانیکه همکلاسشان نیاز به کمک داشته باشند به کمک آنها می شتابند و موفقیت دیگران ، موفقیت آنها و شکست دیگران شکست آنها محسوب می شود . شعار کلاس همیاری این است : یا همه نجات می یابیم یا همه غرق می شویم در کلاس همیاری دانش آموزان به جای اینکه معلم را مرجع اصلی بدانند به همکلاسهای خود به عنوان مرجع مهم و با ارزش دانش نگاه می کنند ( قلتاش ، 1383 ).
ویژگی های یادگیری مشارکتی
سیف ( 1379 ) ویژگی های یادگیری مشارکتی را به شرح زیر معرفی می نماید :
1 - تشکیل گروههای کوچک نامتجانس
یادگیری مشارکتی معمولا از گروههای 4 الی 6 نفری تشکیل می شود که از جهات مختلف یادگیری ، میزان پیشرفت ، نژاد و ... نامتجانس هستند .
2 - داشتن هدفهای روشن
یادگیری مشارکتی باید دارای هدفهای روشن و قابل دسترسی باشد و همه اعضای گروه بدانند که باید برای رسیدن به آنها بکوشند .
3 - وابسته بودن اعضای گروه به یکدیگر
جانسون و جانسون ( 2000 ) می گویند که وقتی موفقیت دانش آموزان به کمک و مشارکت سایر اعضای گروه وابسته است بیشتر به صورت مشارکتی فعالیت می
